Gulam Hüseyin İbrahimi Dinani, İran'ın felsefi düşünce dünyasında önemli bir yere sahip olan önemli bir düşünürdür. Tahran, Terbiyet Müderris, İslam Mezhepleri ve İslam Azad üniversitelerinde felsefe dersleri vererek yıllar boyunca bilgi ve tecrübesini öğrencileriyle paylaşmıştır.
Özellikle İşrak felsefesi ve Sühreverdi’nin eserleri üzerine yaptığı derinlemesine çalışmalarla bilinen Prof. Dr. Dinani İslam dünyasının önde gelen âlimlerinden Allame Tabatabai’nin (Tebatebayi) öğrencisidir.
Hayatı ve Akademik Kariyeri
1935 yılında İsfahan'ın bir köyünde dünyaya gelen Dinani, ilk eğitimini köyünde tamamladıktan sonra İsfahan'da dini eğitim almak üzere Nim Avard İslami okuluna katıldı. Felsefe eğitimine İsfahan'da başlayıp, eğitimini Kum'da Allame Tabatabai ile sürdüren Dinani, Allame'nin özel öğrencilerinden biri oldu.
Henry Corbin’in Allame Tabatabai ile görüşmelerine katılan isimlerden olan Gulam Hüseyin İbrahimi Dinani sonraki yıllarda medresenin yanı sıra akademik eğitim almak için Tahran’a gitti.
Ayrıca Okumanızı Tavsiye Ederiz:
İslam Felsefesi, Genel Özellikleri ve Ekolleri
1966'da Tahran'a taşınarak Tahran Üniversitesi'nde lisans eğitimine başladı ve mezuniyetinin ardından Eğitim Bakanlığı'nda çalışmaya başladı. Akademik kariyerine 1974'te Firdevsi Üniversitesi'nde başlayan Dinani, 1983'te Tahran Üniversitesi'nin öğretim görevlisi kadrosuna katıldı ve halen bu görevini sürdürmektedir. Felsefe alanında birçok önemli çalışmayı kaleme alan Prof. Dr. Dinani, özellikle Sühreverdi’nin İşrak felsefesi üzerine yorumlarıyla bilinir.
Dinani'nin felsefi çalışmaları, büyük filozofların eserlerini eleştirel bir bakış açısıyla incelerken, kendi özgün fikirlerini de ortaya koyar. Yurt içi ve yurt dışında birçok konferans ve seminere katılan Dinani, felsefe ve dinbilimi alanlarında pek çok makale ve kitap yayımlamıştır. Eserleri arasında "İslami Felsefede Genel Kurallar", "Akıl ve Aşk Ayeti" ve "İslam Dünyasında Felsefi Düşüncenin Serüveni" gibi önemli çalışmalar yer alır.
"Ma’rifet" (Bilgi) isimli bir televizyon programının sabit konuğu olan Prof. Dr. Dinani, bu programda kendisi de felsefe ve tasavvuf hocası olan Prof. Dr. İsmail Mansuri Laricani’nin sorularını yanıtlayarak daha geniş bir kitleye felsefe dersleri veriyor. Bu program, İslami felsefenin temellerine dayanarak, konuları halkın daha kolay anlayabileceği bir dille ele alır.
Dinani, akılcı bir yaklaşımı benimseyerek, her şeyin anlaşılmasında ve değerlendirilmesinde aklın önemini vurgular. Ona göre, insanın Tanrı hakkındaki anlayışı dahil, her şey akıl yoluyla kavranabilir. "Akıl ve Aşk Ayeti" adlı eserinde, akıl ve aşk arasında bir çatışma ve ikiliğin söz konusu olmadığını, gerçek aşkın akıl yoluyla elde edilebileceğini savunmuştur.
Dinani'ye göre, akıl ve aşk birbirini tamamlayan unsurlardır.
Gulam Hüseyin İbrahimi Dinani'nin yaşamı ve çalışmaları, İran başta olmak üzere tüm İslam dünyası felsefesine önemli katkılarda bulunmuştur.
Prof. Dr. İbrahimi Dinani’nin Eserleri
Dinani, yirmiden fazla kitap ve çok sayıda makale yazmıştır ve üç kez Yılın Kitabı Ödülü'nü kazanmış bir yazardır. Eserleri geniş bir yelpazeyi kapsar; sesli ve görsel çalışmaları arasında dersler, konferanslar, röportajlar, televizyon programları ve son kırk yıl içinde hakkında yapılmış belgeseller bulunmaktadır. İşte onun bazı önemli kitapları:
- İslami Felsefede Genel Kurallar (iki cilt olarak), Tahran Hikmet ve Felsefe Derneği ve Kültürel Araştırmalar ve Çalışmalar Enstitüsü tarafından 1978 ve 1986'da yayımlandı.
- Ben ve Ötesi, Türkçeye Celaleddin Muhammed Erduş ve Bilal Karahan çevirisiyle 2024 tarihinde İnsan Yayınları tarafından yayınlandı.
Bkz. İranlı Filozof Prof. Dinani’nin ‘’Ben ve Ötesi’’ Adlı Eseri Türkçeye Kazandırıldı - Akıl ve Aşk Ayeti, üç cilt olarak, Terh-i-Nev Yayıncılık tarafından 2001'de yayımlandı.
- İslam dünyasında Felsefi Düşünce'nin Serüveni, üç cilt olarak, Terh-i-Nev Yayıncılık tarafından 1997'de yayımlandı.
- Sühreverdi Felsefesinde Düşünce ve İrade Işığı, Hikmet Yayınları tarafından 1985'te yayımlandı.
- Gazali'nin Görüşünde Mantık ve Bilgi, Emirkebir Yayıncılık tarafından 1991'de yayımlandı.
- Hakikatin İsimleri ve Nitelikleri, Ehlü’l Kalem Yayıncılık ve İslam Kültür ve İrşad Bakanlığı Yayın Organizasyonu tarafından 1996 ve 2007'de yayımlandı.
- Öteki Dünya, Hikmet Yayınları tarafından 1997'de yayımlandı.
Gulam Hüseyin İbrahimi Dinani'nin hayatı, eserleri ve felsefesi üzerine yaptığımız bu kısa yolculuk, bize çağdaş İran düşünce dünyasının önemli bir figürünü daha yakından tanıma fırsatı sundu. Akılcı bir yaklaşım ve derin bir bilgi birikimiyle İslam felsefesini modern bir perspektiften ele alan Dinani, hem akademik çevrelerde hem de geniş halk kitleleri arasında saygın bir yere sahiptir. Onun eserleri, öğrencileri ve televizyon programları aracılığıyla felsefenin toplumda daha geniş bir yankı bulmasına olanak tanımıştır.
Prof. Dr. İbrahimi Dinani'nin felsefi düşünceleri, aklın ve aşkın birlikte nasıl harmanlanabileceğini göstererek, bilgelik arayışımızda bize rehberlik edebilir.