Motivasyon, enerji ve hevesle dolu bir zihin durumudur ve kişilerin belirlenen hedeflere ulaşmak için belirli bir şekilde çalışmasını sağlar. Motivasyon, zorluklar karşısında bile insanları yüksek bir bağlılık ve odaklanma ile çalışmaya iten bir güçtür. Kısacası, motivasyon insan eylemlerinin arkasındaki itici güçtür diyebiliriz.
Okumanızı Tavsiye Ederiz: Yüksek Motivasyon Günlük Yaşamda Nasıl Sağlanır: Pratik Stratejiler
İnsan motivasyonunu yönlendiren ve etkileyen birçok farklı güç bulunmaktadır. Çeşitli psikologlar insan davranışını incelemiş ve bulgularını çeşitli motivasyon teorileri olarak formüle etmeye çalışmıştır. Ancak bu yazıda farklı motivasyon teorilere odaklanmaksızın içsel ve dışsal motivasyon modelini ele alıp her birini örnekleriyle beraber tanımlıyoruz.
İçsel Motivasyon ve Dışsal Motivasyon Modeli: İnsanları Harekete Geçiren Güçler
İnsanların başarıya ulaşmasını sağlayan motivasyonun iki temel türü vardır: içsel motivasyon ve dışsal motivasyon. Bu kavramları anlamak, bireylerin ve organizasyonların başarıya ulaşmaları için kritik öneme sahiptir. Motivasyon, sadece kişisel çıkarla sınırlı olmayıp, daha geniş ve karmaşık bir konsepttir.Dolayısıyla insanları motive eden, onların hedefe odaklı bir şekilde harekete geçmesini sağlayan, bir amaç için çaba göstermelerine yardımcı olan etkenleri örnekler üzerinden içsel ve dışsal motivasyon şeklinde kategorize etmek bize yardımcı olacaktır.
İçsel Motivasyonun Gücü
İçsel motivasyon, kişinin iç dünyasından kaynaklanır ve genellikle bireyin kendi ilgi alanları, tutkuları veya içsel değerleri tarafından tetiklenir. Bu tür motivasyon şu özellikleri içerir:
Kişisel Tatmin: Bir etkinliği yaparken elde edilen içsel ödül hissi.
Özerklik ve Yeterlilik: Kendi içgüdülerine göre hareket etme ve başarılı olma hissi. Kişinin bir eylemi yaptığı için kendinden memnun kalması.
Dışsal Motivasyonun Etkisi
Dışsal motivasyon adından da anlaşılacağı üzere dış etkenler tarafından tetiklenir. Dışsal motivasyon içsel motivasyondan farklı olarak genellikle tamamen belirli ve somut bir ödül veya sonuç elde etmeye yöneliktir. Bu tür motivasyon şunları içerir:
Somut Ödüller: Şöhret, para, itibar ve bunun gibi insanın iç duygularıyla doğrudan bir ilgisi olmayan dışsal ödüllerin kişinin harekete geçmesi için onu motive etmesi.
Sonuç Odaklılık: Amacın, belirli bir sonucu elde etmek olması. Yani birey görevini olması gerektiği gibi yerine getirmesine rağmen istediği sonucu elde etmediği takdirde yenilgiye uğradığını hisseder.
Motivasyon Türlerinin Etkileşimi ve Dengesi
Her iki motivasyon türünün de yani hem içsel hem de dışsal motivasyonun kendine göre avantajları ve zorlukları vardır. İçsel motivasyon, genellikle daha sürdürülebilir ve tatmin edici olabilirken, dışsal motivasyon bazı durumlarda gerekli ve faydalı olabilir. Özellikle hoşlanılmayan görevlerde dışsal motivasyonun etkisi göz ardı edilemez.
Dışsal Motivasyon Örnekleri
Belirtildiği üzere dışsal motivasyon, bireylerin dış faktörlerden etkilenerek hareket etmeleri durumunu tanımlar. Bu tür motivasyon, kişisel zevk veya tatmin yerine, dış ödüller elde etmek veya dışsal olumsuz sonuçlardan kaçınmak için gerçekleştirilen eylemlerle ilgilidir.
İşte dışsal motivasyona dair bazı günlük örnekler:
1. Mali Kazanç için Çalışmak: İşe maaş, sigorta, emeklilik ve buna benzer diğer finansal avantajlarından dolayı gidip çalışmak. (Mesleğinizin faydalı olduğunu veya işinizi sevdiğinizden dolayı değil)
2. Akademik Başarı: İyi notlar almak için veya sırf burs kazanmak için ders çalışmak. (Bilgiyi sevmek, öğrenmek ve kişisel gelişim için değil)
Ayrıca Okumanızı Tavsiye Ederiz: Az Yemek Yemenin Faydaları: İbn-i Sina'dan Modern Tıpa Uzanan Bilimsel Yolculuk
3. Sosyal Onay: Başkalarına yardım ederken onlardan veya diğer insanlardan övgü beklemek.
4. Kariyer Gelişimi: Gönüllü çalışmalar yaparak özgeçmişi güçlendirmek.
5. İndirim programları: İndirim başta olmak üzere bazı finansal avantajlardan dolayı hep aynı mağazayı tercih etmek.
6. Kişisel İlişkiler: Eşinin veya misafirlerin olumsuz tepkisinden kaçınmak için evi temizlemek.
7. Sosyal Medya Etkileşimi: Sosyal medyada paylaşmak için uzak yerlere gitmek ve yeni yerler keşfetmek.
8. Yasal Yükümlülükler: Para cezalarından kaçınmak için vergi ödemek.
9. Ailevi Beklentiler: Anne-baba gibi aile üyelerini memnun etmek için belirli bir kariyer yolu izlemek.
10. İş Yükümlülükleri: Patronun talimatı üzerine iş gezisine çıkmak. Patronun olumsuz tepkisine maruz kalmamak için verilen görev taslaklarını yerine getirmek.
Bu örnekler, dışsal motivasyonun günlük hayatımızın birçok yönünü nasıl etkilediğini göstermektedir. Her ne kadar dışsal motivasyon etkili olsa da, uzun vadede içsel motivasyonun daha sürdürülebilir ve tatmin edici olduğu düşünülmektedir.
İçsel Motivasyon Örnekleri
İçsel motivasyon, dışsal motivasyonun aksine dışarıdan bir ödül veya baskı olmaksızın, bir işe girişmenin temelini oluşturur. Bu, işin keyfini çıkararak ve ilgi duyarak yapmanız anlamına gelir. İç motivasyonda, işin kendisi ödül niteliğindedir. İçsel motivasyon etkenleri genellikle kişisel gelişme, görev bilinci ve amaç algısı ile ilişkilendirilir.
İçsel motivasyonun günlük örnekleri:
1. Spor Yapmak: Sporu size verdiği keyiften dolayı yapıyorsanız, sizi spora iten gücün içsel motivasyon olduğunu söyleyebiliriz.
2. Fazla Mesai Yapmak: İşinizi sevdiğinizden, mesleğinizi faydalı bulduğunuzdan ve buna benzer nedenlerden dolayı fazla mesaiye kalıyorsanız, motivasyon kaynağınızın içsel olduğunu söyleyebiliriz.
3. İbadet Etmek: Allah’ın rızası için kulluk görevlerinizi yerine getirip kendinizi terbiye ettiğinizde de içsel motivasyonlarınız devreye girmiştir.
4. İsraftan kaçınmak: Daha fazla elektrik veya su parası vermemek için değil de israfın kötü olduğuna inandığınızdan dolayı doğru bir iş olarak fazla su veya elektrik kullanmıyorsanız sizi bu eylemde motive eden şey yine içsel bir motivasyon türüdür.
5. Seyahat: Sosyal medyada paylaşmak, övgü toplamak ve bunun gibi dışsal nedenlerden dolayı değil de farklı kültürleri tanımak, farklı yerleri keşfederek kendinizi geliştirmek için seyahat ettiğinizde de yine motivasyon kaynağınız içsel türdendir.
6. Ekip Çalışması: Patronunuzun yahut koşulların sizi zorlamasından ziyade diğer insanlarla işbirliği yapmayı, diğerleriyle koordineli bir şekilde çalışmayı sevdiğinizden dolayı bir ekibin parçası olmanız da içsel motivasyonun bir örneğidir.
7. Öğrenme: Bilgiye duyduğunuz sevgi, öğrenmeye olan merakınız ve kendinizi geliştirmeye olan inancınız için bir kursa yazıldığınızda veya bir kitap okuduğunuzda sizi bu eylemleri yapmaya teşvik eden güç yine içsel bir motivasyondur.
8. Ailenizle Zaman Geçirmek: Çocuklarınızla onları sevdiğiniz için zaman geçirip onlara zaman ayırmaya karar vermeniz de bu türden bir motivasyondur.
9. İnsanlara Yardım Etmek: Başka insanlara size teşekkür etmeleri için veya etrafınızdakilere göre yardım sever bir birey olarak tanınmaktansa yardım etmenin iyi bir şey olduğunu bildiğiniz ve başka bir insanın acı çekmesini istemediğiniz için yardım etmeye karar verdiğinizde de içsel motivasyonlardan gücünüzü alıyorsunuz demektir.
Bu örnekler, içsel motivasyonun günlük hayatımızda nasıl bir rol oynadığını ve bireylerin kendilerini nasıl motive ettiğini göstermektedir. İçsel motivasyon, kişisel tatmin ve içsel bir memnuniyet duygusu sağlayarak, sürdürülebilir ve uzun vadeli başarıya katkıda bulunur.
Çoğu zaman bir görevi yerine getirmek dışsal motivasyonlar olmadan mümkün gözükmeyebilir. Nitekim dışsal motivasyonlar hayatımızın önemli bir parçasıdır. Ancak bu noktada dikkate alınması gereken konu, içsel ve dışsal motivasyonların birbirini tamamlayacak ve dengeli bir şekilde hayatımızda rol oynamasıdır. Öte yandan bir işi başlangıçta sırf dışsal motivasyonların etkisiyle yapmış olabiliriz ancak bilincimizi geliştirerek aynı işi bir süre sonra içselleştirerek dışsal etkenlerin etkisini azaltabiliriz.