son 42 yılda UNESCO tarafından toplan 26 kültürel, doğal ve tarihi eseri Dünya Mirası Listesinde yer almıştır ve bunların içinde Kara Kilise ve Kutsal Meryen (Zor Zor) kiliseleri Batı Azerbaycan’ın Çaldıran ve Kamu kentleri ve Kutsal Stepanos kilisesi de Doğu Azerbaycan’ın Colfa kentinde bulunuyor.
İran’da kayıt altına alınan 400 kiliseden bazıları milli ve uluslararası üne de sahiptirler. İsfahan’da bulunan Vanak, Kazvin’de bulunan Kantor , Mazenderan ilinde bulunan Sorhabad kilisesi, Tahran’da bulunan Kutsal Serkis, Abadan’da bulunan Kutsal Garpet, Tebriz’de bulunan Kutsal Meryem, Urumiye’de bulunan Nene Meryem kiliseleri İran’ın en meşhur kiliseleridir ve bunlar mimari ve tarihi açıdan önelidirler.
Kara Kilise veya Aziz Thaddeus Manastırı İran'ın ilinde, Maku kentine yaklaşık 20 km mesafede bulunan bir Ermeni antik manastırıdır.
Maku yakınlarındaki dağlık bölgede bulunan ve büyüklüğü nedeniyle bölgede her noktadan görülebilen yapının, iki konik kubbeli çatısı karekteristik özelliğidir.
Manastır, İsa'nın 12 havarisinden biri olan aziz St. Thaddeus adına MS 68 yılında o yıllarda bölgeye hakim olan Ermeniler tarafından şimdiki yerinde inşa edilmiştir. Yapı, 1319 yılında büyük bir deprem sonrası çok zarar gördü ve 1329 yılında aslına sadık kalınarak tekrar inşa edildi. 19. yüzyılda ise Kaçar hükümdarlarından Abbas Mirza tarafından kapsamlı bir tadilattan geçirildi. 2008'de ise yakınlarındaki Aziz Stepanos Manastırı ve Dzordzor Şapeli ile birlikte UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne alınmıştır.
Kutsal Meryem Ana veya Zorzor Kilisesi, İran'ın Batı Azerbaycan ilinin Maku ilçesinde, Zangmar Nehri üzerindeki Barun köyünde bulunan bir Ermeni manastırı ve kilisesidir. Bu kilise İran'ın anıtlarından biri olarak İran Ulusal Anıtlar Miras Listesi'nde ve UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer aldı.
Aziz Stepanos Manastırı, İran'ın Doğu Azerbaycan Eyaleti'nin kuzeybatısındaki Ermeni manastırıdır. Culfa şehristanının merkezi olan Culfa kentinin yaklaşık 15 km kuzeybatısında, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti ile İran arasındaki sınırın İran tarafındaki Aras nehri boyunca derin bir kanyonun içinde bulunmaktadır.
Bartalmay ilk kiliseyi MS 62 yılında kurdu. İlk manastır 7. yüzyılda inşa edildi ve 10. yüzyılda genişletildi. Birçok depremden zarar gördükten sonra Safevi döneminde yeniden inşa edilmesi gerekmiştir.
11. ve 12. yüzyıllarda Selçuklu ve Bizans İmparatorlukları arasındaki savaş sırasında manastır hasar gördü. Ardından Cengiz Han'ın torunlarından Hülagû Han bölgeyi 13. yüzyılda ele fethetti. Bundan Hristiyanlar yarar sağladılar. Bu sırada Ermeni Kilisesi de İlhanlılar ile barış antlaşması imzaladı.
19. yüzyılda Kaçarlar tarafından korunmaya devam edilen Ermeni manastırı, 1819 ve 1825 yıllarında restore edildi. 20. yüzyılda da birkaç kez restorasyon geçirdi.
2008 yılında yakın bölgelerdeki Kara Kilise (Aziz Thaddeus Manastırı), Azize Astvatsatsin Kilisesi, Chupan Şapeli ve Dzordzor Şapeli ile birlikte UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne dahil edilmiştir.
Twitter'da Takip Ediniz. https://twitter.com/Irna_Turkish
2012